De Maasketen “Jan van Eyck” werd in 1966 opgericht in het West-Limburgse Maasdorp Elen met als doel de bewoners aan weerszijden van de Maas nauwer met elkaar in contact te brengen en daardoor opnieuw te ervaren, dat zij langs de lijnen van de historie, de taal, de godsdienst, de cultuur en de volksaard eeuwenlang zeer hecht met elkaar verbonden zijn.

Dit bewustwordingsproces van verbondenheid en zelfs verwantschap dreigde geleidelijk aan geheel verloren te gaan, niet alleen als gevolg van de willekeurig vastgestelde politieke grenzen van 1839, maar bijvoorbeeld ook vanwege het wegvallen van de tientallen veerponten tussen dorpen en zelfs gehuchten op de beide Maasoevers.

 

 

Pré-Euregionaal Initiatief

 

Zo trad in een relatief kort tijdsbestek van ruim een eeuw een vervreemdingsproces in werking, dat niet te stoppen, zelfs moeilijk om te buigen leek te zijn. De oprichters van de Maasketen, waaronder gerenommeerde personen uit het Maasland en Groot-Limburg, weigerden deze scheefgroei in de onderlinge relatie tussen gelijk geaarde bevolkingsgroepen te accepteren. Zij kwamen tot het besluit om een organisatie van gelijkgezinden in het leven te roepen om aan die ontwikkeling een halt toe te roepen. Van meet af aan werd in dat initiatief ook het Duitse grensgebied, de zogenaamde “Selfkant”, betrokken, omdat zich op nauwelijks tien kilometer afstand van de Maas aan de landsgrens tussen Duitsland en Nederland een zelfde neerwaartse ontwikkeling voordeed bij de integratie van mensen, die vanuit een ver verleden nauwe banden met elkaar onderhielden.

De oprichting van de Maasketen “Jan van Eyck”, in een tijd waarin het begrip “Euregio” in bestuurlijke en ambtelijke kringen nog niet was geïntroduceerd, heeft als Pré-Euregionaal initiatief mogelijk een bijdrage geleverd aan een denkproces, dat in 1974 leidde tot de oprichting van de Euregio Maas-Rijn.

 

Stimulerende en initiërende werking

 

Als particuliere organisatie, zonder de beschikking over een eigen budget, heeft de Maasketen een bewuste keuze gemaakt c.q. moeten maken, om in haar taakstelling vooral stimulerend en initiërend te werk te gaan en minder uitvoerend.

Om aan het bewustwordings- en integratieproces vorm en inhoud te geven, heeft de Maasketen tal van grensoverschrijdende initiatieven ontwikkeld, al dan niet in samenwerking met gemeentebesturen en regionale organisaties. In dit verband mag melding worden gemaakt van:

Ø De publicatie van de Maaslandkaart (1973)

Ø De publicatie van de Maaslandgids (1997)

Ø De publicatie van het historische boekwerk De Maasband (2003)

Ø De publicatie van de historisch/toeristische brochure “Tussen Brug en Pont” (2004)

Ø De schooluitwisseling tussen basisscholen langs de gemeenschappelijke Maas

Ø De 2-jaarlijkse Inter-Limburgse Boekenbeurs te Maaseik

Ø De organisatie van grensoverschrijdende “pijnpuntsymposia”

 

Sinds de omvorming van het Stadsarchief Sittard-Geleen in het Euregionaal Historisch Centrum Sittard-Geleen werkt de Maasketen “Jan van Eyck” ten nauwste samen met deze archiefinstelling. Door de samenwerking van de archiefdienst met de Maasketen werd de eerste belangrijke stap gezet op de euregionalisering van de archiefinstelling.

 

De eerste vorm van samenwerking kwam tot stand door het deponeren van het gehele Maasketenarchief bij het EHC-SG. Leden van de Maasketen en medewerkers/vrijwilligers van het EHC-SG ordenen momenteel het Maasketen-archief, die t.z.t. wordt afgerond met de samenstelling van een catalogus die voor bezoekers van het RHC-SG beschikbaar wordt gesteld.

 

Een Duits visiedocument voor de Selfkant, die deel uitmaakt van de Maasketen “Jan van Eyck” kan hier gevonden worden.